Een donderdagmorgen in januari; ik sta onder de douche als mijn vriendin Noura me vertelt dat mijn moeder belt. Op een doordeweekse dag rond half acht in de ochtend kan dat eigenlijk alleen maar slecht nieuws zijn. En inderdaad; die nacht blijkt mijn oma overleden te zijn.
Een verdrietig bericht. Ik ben ervan overtuigd dat het voor haar zo goed is en weet ook dat haar lichaam hier al enige tijd naartoe aan het werken was. Maar toch grijpt het me aan. Al snel denk ik echter ook aan de praktische implicaties. Ik heb mijn oma immers beloofd dat ik haar uitvaart zou verzorgen en ook mijn moeder vraagt of ik dat wil doen. Later die dag heb ik echter nog een uitvaart te verzorgen in Arnhem. En deze wil ik eigenlijk niet last-minute overdragen aan Jurgen.
First things first
Eerst zorg ik dat het zorgteam op pad gaat om mijn oma op haar kamer in de zorginstelling te verzorgen en op bed op te baren. Dat is de wens van mijn familie en we hebben toestemming hiervoor van het verzorgingshuis. Een deel van de familie wil bovendien bij de verzorging aanwezig zijn. Het tijdstip stem ik af met mijn familie, de collega’s van het zorgteam en de zorginstelling. In de loop van de middag kunnen we dan de verdere wensen ten aanzien van het afscheid met elkaar doornemen.
Eind van de ochtend arriveer ik bij de familie die ik vandaag in Arnhem begeleid tijdens de afscheidsbijeenkomst voor hun vader, broer en zoon. We ontmoeten elkaar in het woonhuis, van waaruit we naar het crematorium zullen gaan. Zodra ik bij de familie thuis ben, leg ik de situatie uit. Ik geef aan dat ik hen zal begeleiden tot de start van het informeel samenzijn na de dienst. Jurgen zal het dan van me overnemen en er tot het eind van de samenkomst bij blijven. Gelukkig is hiervoor alle begrip.
Wat volgt is een toch wat emotionele dag. Het afscheid in het crematorium is mooi; warm en persoonlijk. De bijzonder goede klik met de kinderen maakt dat het voor mij ook dichtbij komt. Daarnaast ben ik in gedachten natuurlijk deels bij mijn eigen familie. Op zeker moment pink ik dan ook een klein traantje weg. Wanneer het informeel samenzijn na de dienst ‘loopt’, neem ik afscheid, krijg ik een paar dikke knuffels en rijd ik naar mijn familie in Roermond.
Drie in één
Met mijn moeder en haar broers bespreken we de wensen voor het afscheid van mijn oma. Hierin heb ik natuurlijk meerdere rollen. Ik ben de uitvaartverzorger, één van de kleinkinderen en daarnaast ook zoon van mijn moeder. Waar ik normaal al terughoudend ben met het uitspreken van persoonlijke voorkeuren bij de verschillende keuzes, ben ik dat nu al helemaal. Deze voorkeuren uitspreken zou immers voelen als partij kiezen en voelt daarmee niet zuiver gezien de dubbele rol die ik heb. Gelukkig heeft mijn oma zelf al wat aanwijzingen in Mijn WensenGids genoteerd en hebben mijn moeder en broers snel overeenstemming over de belangrijkste keuzes die gemaakt moeten worden.
Ik blijf bij mijn ouders slapen en ga de dag erna hard aan de slag; de uitvaart ‘moet’ aanstaande dinsdag plaatsvinden en het is inmiddels al vrijdag. Reden voor deze wens, is dat de sterfdag van mijn opa dan precies 30 jaar geleden is; voor mijn moeder en haar broers een mooie stukje symboliek. Ik schakel mijn netwerk in en vlug is alles geregeld; Tomba gaat aan de slag met het wit lakken van de kist, Rob zegt toe foto’s te komen maken, Arthur neemt de videoreportage voor zijn rekening en Edwin verzorgt de audiovisuele ondersteuning. Samen met mijn moeder en haar broers gaan we de afscheidslocatie bekijken, bloemen bestellen en ondertussen worden ook de overlijdensaangifte en formele begrafenisaanvraag bij de gemeente afgewikkeld.
In alle rust
Op maandagmiddag gaan Noura en ik alvast richting Roermond en nemen we onze intrek in een hotelkamer bij de afscheidslocatie. Dit zorgt ervoor dat we op dinsdag niet ontzettend vroeg vanuit Arnhem hoeven te vertrekken, maakt het praktisch onmogelijk om in de file te komen en geeft me de gelegenheid nog even op locatie te overleggen met Edwin, voordat hij op dinsdagochtend gaat opbouwen.
Op de dag van de begrafenis kan ik erop vertrouwen dat alles geregeld is. Ik werk samen met vaste partners, waarvan ik weet dat ze kwaliteit leveren. In praktische zin nemen de heren van Ferentes me een hoop uit handen. Dat zorgt er ook voor dat ik meer ruimte in mijn hoofd heb. Ik ben me ervan bewust dat het een valkuil kan zijn ‘in de regelstand’ te schieten en voorbij te gaan aan het feit dat ik dit keer ook zélf afscheid moet nemen. Daarom ben ik dit keer extra blij met hun hulp.
Hoewel het me volgens mij heel aardig gelukt is ter plekke ook zelf afscheid te nemen en de begrafenis bewust te beleven, ben ik toch erg blij met de foto’s en video-opname. Voor mij hielp dit door het afscheid later nogmaals te beleven, in alle rust, zonder ook nog iets ‘te moeten’. Bovendien kun je tijdens de uitvaart niet alles meekrijgen. En juist een blik van herkenning, een vertederde glimlach of een lief gebaar weten Arthur en Rob vaak in beeld te vangen. Ik kijk dan ook met een goed gevoel terug en concludeer dat zowel de kleinzoon als de uitvaartverzorger in me tevreden kunnen zijn.
Deze column is geschreven door Koen Mensink en wordt gedeeld met toestemming van de nabestaanden.
Foto’s zijn gemaakt door Rob de Joode.